به گزارش پایگاه خبری کهگیلویه، علی آذرنژاد در یادداشتی ارسالی برای پایگاه خبری کهگیلویه به بررسی  ویژگی حاکمان طاغوتی از منظر قرآن و روایات و مبارزه پیامبران با طاغوت پرداخته است.

در زیر این یادداشت را بخوانید:

 ویژگی حاکمان طاغوتی از منظر قرآن و روایات و مبارزه پیامبران با طاغوت

«یا ایها الذین آمنوا کونوا قوامین بالقسط ... »

ای اهل ایمان(همواره در همه امور زندگی) قیام کننده به عدل باشید..." نسا /135

«لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْمِیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ »

ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آن‎ها كتاب (آسمانی) و میزان (شناسایی حق از باطل قوانین عادلانه) نازل كردیم تا مردم قیام به عدالت كنند." حدید/ 25

اینها نمونه هایی از آیاتی است که در مورد برپایی عدل و داد در قرآن کریم امده است و البته آیاتی از این دست در قرآن وجود دارد و به همین آیات ختم نمی شود. در این مقاله کوتاه برآنم که چند نمونه از ویژگی های حاکمان طاغوتی را ذکر کنم و نحوه برخورد انبیاء و اولیاء الهی را با چنین افرادی ذکر و بررسی کنیم.

اول لازم است که تعریفی اجمالی از طاغوت ارائه بدهم تا روشن شود که معنی لغوی طاغوت چیست و به چه کسی یا کسانی طاغوت گفته می شود و نگاه قرآن بدین موضوع چگونه است، و در آخر به این موضوع خواهم پرداخت که چه ضرورتی دارد به این مساله بپردازیم !؟

طاغوت و تفکر طاغوتی از اول خلقت بشر وجود داشته است آنجایی که قابیل در برابر فرمان خداوند طغیان می کند و برادرش هابیل را می کشد و برادر کشی از آنجا شروع می شود، این نمونه را ذکر کردم تا متوجه بشویم که طغیان از دستورات الهی از اول خلقت انسان وجود داشته است. ، طاغوت از نگاه مفسران به معنای هر طغیان گر و متجاوز از حدود اطلاق می شود که در آیات 29 تا 33 سوره مبارکه طور به این موضوع اشاره می شود که وقتی به حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) تهمت کاهن بودن و شاعری می زنند، خداوند آنها را با لفظ*طاغون* یعنی قوم طغیان گر مورد خطاب قرار می دهد. در این آیه خداوند انسان های طغیان گر را با لفظ*قوم* خطاب می کند، که این موضوع مهم را پیش می آورد که به نظر تاکید دین بیشر روی تفکر طاغوتی و طغیان گری است که ممکن است در هر انسانی وجود داشته باشد و فقط مخصوص حاکمان نیست و مردم عادی هم این خطر را باید احساس کنند و البته وجود چنین خصلتی در حاکمان به مراتب خطرناکتر و دارای تبعات زیانبارتری  برای جوامع خواهد بود.* إِنَّ الْمُلُوكَ إِذَا دَخَلُوا قَرْيَةً أَفْسَدُوهَا وَجَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِهَا أَذِلَّةً و َكَذَلِكَ يَفْعَلُونَ *آیه  سوره34  نمل

حاکمان چون مصدر امور در دست آنهاست و قدرت برتر را دارند بیشتر در معرض خطر قرار دارند و وجود این خصلت در آنها گذشته از آنکه برای خودشان دارای تبعات منفی است، برای مردم تحت حکومتشان زیانبار است که در طول تاریخ به دفعات مشاهده می کنیم که حاکمان چه ظلم و تعدی هایی به مردم روا داشته اند.

در آیه اول که ذکر کردیم ذات مقدس باری تعالی به مومنان دستور می دهد که همواره قیام کننده برای عدل و داد باشید. در لغت نامه ها برای واژه قیام معانی مختلفی ذکر کرده اند  که از جمله در فرهنگ فارسی عمید برای این واژه معنی " برخاستن و نهضت" ذکر شده است. یکی از اهداف بعثت انبیاء الهی برپایی عدالت اجتماعی در جوامع بود که این هدف مهم و با ارزش جز با تشکیل حکومت میسر و ممکن نبود تا بتوانند هدف والای خود را عملی کنند. انبیا در جوامعی زندگی می کردند که حاکمان ظالم و جبار بر تخت حکومت تکیه داده بودند و مبارزه اصلی آنها با همین حاکمان بود چون سیاست جامعه  و هدایت فکری مردم را آنها تعیین می کردند و خط مشی را آنها معلوم می کردند و یا حتی در جامعه پس از رحلت پیامبر اسلام که جامعه اسلامی به انحراف کشیده شد و حاکمان طاغوتی قدرت را در دست گرفتند و راه همان حاکمان دوران قبل از اسلام را پیش گرفتند که امام صادق(علیه السلام) در مورد بنی امیه می فرمایند:" همانا بنی امیه برای مردم تعلیم ایمان را آزاد گذاردند و تعلیم شرک را آزاد نگذاردند، تا اگر مردم را بر آن وادار کنند آن را نشناسند."(کافی/ کتاب الایمان والکفر/ باب نادر/ حدیث 1) پس شما مشاهده می کنید حکومت هایی که غیرالهی هستند اجازه  درست فکر کردن و اجازه دنبال کردن مسائلی که به ضرر طبقه حاکم هست را  به توده مردم نمی دهد و مردم را در یک خفقان آگاهی و فضای بسته نگه می دارد. حکام ظالم ویژگی های دیگری هم دارند که پیامبران و ائمه طاهرین وظیفه مبارزه با آنها را داشتند که در این مقاله به برخی از آنها اشاره خواهم داشت، از جمله:

1.کبر و گردن کشی:  از خصوصیات بارز همه حاکمان طاغوتی و غیر الهی از اول تا به حال تکبر و گردن کشی در مقابل خداوند و بعضا ادعای خدایی کردن است که نمونه بارز چنین حاکمی را می توان در نمرود (طاغوت زمان حضرت ابراهیم) مشاهده کرد که آیه 256 سوره بقره جریان محاجه نمرود را با حضرت ابراهیم توضیح می دهد.

«أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذي حَاجَّ إِبْراهيمَ في رَبِّهِ أَنْ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قالَ إِبْراهيمُ رَبِّيَ الَّذي يُحْيي وَ يُميتُ قالَ أَنَا أُحْيي وَ أُميتُ قالَ إِبْراهيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذي كَفَرَ وَاللَّهُ لايَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمينَ»: آيا نديدى كسى را كه با ابراهيم درباره پروردگارش ستيز كرد به جهت آن كه خدا به او پادشاهى داده بود. هنگامى كه ابراهيم گفت: پروردگار من كسى است كه زنده مى كند و مى ميراند. او گفت: من نيز زنده مى كنم و مى ميرانم! ابراهيم گفت: همانا خدا آفتاب را از مشرق مى آورد پس تو آن را از مغرب بياور! پس او كه كافر بود مبهوت شد و خدا گروه ظالمان را هدايت نمى كند.

2.دنیا طلبی: یکی دیگر از مهمترین ویژگی های حاکمان طاغوتی دنیاطلبی و چسبیدن به زرق و برق دنیا است. که این ویژگی از لحاظ دینی مذموم است و حاکمان اسلامی را از داشتن چنین ویژگی و دنیاطلبی برحذر داشته است زیرا داشتن چنین وِیژگی در حاکمان اسلامی باعث دوری از مردم وکم کاری در خدمت به مردم می شود و نوعی بدبینی بین حاکمان و مردم به وجود می اورد و آن همدلی که باید بین جامعه اسلامی و مسئولین باشد از بین می رود. امیرالمومنین علی (علیه السلام) وقتی متوجه می شود که کارگزارش عثمان ابن حنیف در یک عروسی جوان بصری شرکت کرده و در آن ریخت و پاش شده بود به او تذکر می دهد و او را از شرکت در چنین مجالسی برحذر می دارد.(رجوع شود به نامه 45 نهج البلاغه/ امیرالمومنین به عثمان ابن حنیف).

3.استبداد: یکی دیگر از بارزترین ویژگی های حکومت های طاغوتی استبداد و خود رایی است. استبداد بدین معنی است که شخص حاکم در امور کشور رای خود  و نزدیکانش که مورد اعتماد اوست را بر دیگران ترجیح می دهد و از مشورت با انسان های صالح خودداری می کند که این ویژگی دقیقا نقطه مقابل ویژگی حاکم الهی و اسلامی است، حاکم الهی از مشورت با انسان های صالح و متخصص خودداری نمی کند و حتی اگر توده مردم هم نظر خوبی ارائه کنند می پذیرد چنان که در تاریخ اسلام مشاهده می کنیم در جنگ بدر آمده است که وقتی پیامبر اسلام در منطقه بدر ، پشت چاه ، اردو زد،

حباب بن منذر سؤال کرد : « آیا انجام این کار بر اساس وحی الهی بود یا نظر خود را اجرا کردی ؟ »

حضرت فرمود : « رأی من چنین بود .»

حباب گفت : « نظر من این است که چاه آب را عقب خود قرار دهیم تا در صورت عقبنشینی ، چاه آب را از دست ندهیم .»

حضرت نیز این پیشنهاد را پذیرفت و محل استقرار نیروها را به مکان جدید تغییر داد .

این سه ویژگی که در بالا آمد از مهمترین ویژگی های حاکمان طاغوتی است که از منظر قران و روایات بررسی کردیم و انبیاء الهی برای براندازی طاغوت و تفکر طاغوتی مبعوث شدند و تمام تلاش خود را کردند که چنین خصائصی در جوامع نباشد و ارزش های الهی را پایه ریزی کنند و برپایی ارزش های الهی جز با تشکیل حکومت، به طور کامل و جامع محقق نمی شود.

اما لزوم پرداختن به این مساله چیست؟

اساسا علم تاریخ برای این است که ما با فهم و درک مسائل وقضایای تاریخی و حکومت هایی که در طول تاریخ برسرکار بودند و مصدر امور را در دست داشتند و اینکه با توجه به سیاست هایی که بکار بردند و نتایج حاصل از آن کارها و سیاست ها، از آنها عبرت بگیریم و ما هم دچار اشتباهات آن حکومت ها نشویم یا هم اگر نقاط قوتی داشته اند آنرا باتوجه به شرایط خودمان اجرا کنیم. صرف مطالعه تاریخ چندان سودی برای انسان ندارد و فقط بر علم او افزوده می شود ولی وقتی انسان از تاریخ درس گرفت و از کار گذشتگان عبرت گرفت و در زندگی خود بدان عمل کرد آن وقت است که موفق می شود.

«قد خلت من قبلکم سنن سیروا فی الارض فانظروا کیف کان عاقبة المکذبین ؛

پیش از شما مللی بودند و رفتند، در اطراف زمین گردش کنید و ببینید که آنان که وعده های خدا را تکذیب کردند چگونه هلاک شدند» آیه 137 سوره آل عمران

اینکه در قرآن کریم داستان اقوام گذشته و سرنوشت حکومت های طاغوتی در قالب قصه و داستان بیان شده است، که برای سرگرمی نیست، برای درس گرفتن و عبرت است که در قرآن« فاعتبروا یا اولی الابصار» آمده است.

والعاقبه للمتقین...