به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، «خاویر سولانا» که زمانی به عنوان مسئول  سیاست خارجی اتحادیه اروپا فعالیت داشت، با انتشار مطلبی درباره تحولات ایران و خاورمیانه در پی قدرت گرفتن «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا موضع‌گیری کرد. این مطلب در «پراجکت سیندیکت» منتشر شد:

«باعث تاسف است که توافق‌های کمی در سالهای اخیر به دست آمده‌اند. در این مدت که قدرت‌های جهان به جای رقابت به همکاری روی آورده بودند فقط 2 توافق به دست آمد: یکی توافق هسته‌ای با ایران و دیگری توافق آب و هوایی پاریس که این امیدواری را ایجاد کرد که همچنان پاسخی رسمی و چند جانبه برای حل مسایل جهانی وجود دارد.

اما در حال حاضر ترامپ تهدید کرده است که هر دوی این توافق‌ها را نقض می‌کند به عبارتی انتخاب وی به عنوان رئیس‌جمهور، شکننده بودن این توافق‌ها را نشان داد. اگر آمریکا از این توافق‌ها خارج شود و یا نتواند به آنها عمل کند، ضربه‌ای سنگین به ساختار جهانی وارد می‌شود. همان ساختاری که بر مبنای توافق‌های چند جانبه قرار دارد تا مشکلات جهانی را حل کند.

در نخستین‌ مورد می‌توان به توافق هسته‌ای میان ایران و روسیه، آمریکا، آلمان، فرانسه، چین و اتحادیه اروپا اشاره کرد و در نخستین سالگرد دستیابی به این توافق که با آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ همراه است، اهمیت دارد که بدانیم این داستان چطور رقم خواهد خورد و اگر توافق از بین برود چه رخ خواهد داد.

کشورهای اروپایی نخست با ایران ارتباط برقرار کردند و این موضوع به سال 2003 بر می‌گردد. یعنی زمانی که با ریاست «حسن روحانی» گفت‌وگوها پیش می‌رفت. هر 2 طرف در سال 2004 به توافق رسیدند که  البته دوام چندانی نداشت. در سال 2005 انتخاب «محمود احمدی‌نژاد» به عنوان رئیس‌جمهور نقظه عطفی در این زمینه بود.مذاکرات به صورت رسمی ادامه داشت اما پیشروی کند بود. در این میان برنامه هسته‌ای ایران به سرعت پیشرفت داشت و تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال شده بود.

روحانی در انتخابات سال 2013 پیروز شد. زمانی که وی با دیپلمات‌های اروپایی کار می‌کرد، ایران به سختی می‌توانست غنی‌سازی داشته باشد اما 10 سال بعد در ایران هزاران سانتریفیوژ به کار گرفته شده بودند. خوشبختانه تلاش خستگی‌ناپذیر دیپلمات‌ها  در طول 2 سال در پی ریاست‌جمهوری روحانی به نهایی شدن توافق هسته‌ای موسوم به برجام منتهی شد.

البته در آمریکا  آنهایی که چشم‌انداز این توافق را مثبت نمی‌دانستند، انتقادهایی را متوجه این توافق کرده‌اند و دیگر کشورها در خاورمیانه هم مطرح کرده‌اند که توافق می‌تواند منجر به بر هم خوردن توازن منطقه‌ای شود. آنها 3 دلیل را مطرح کرده‌اند: هرگز نمی‌توان به ایران اعتماد کرد.توافق با توجه به تحولات منطقه پذیرفتنی نیست و ایران توافق سزاوار نیست.

آیا در طول یک سال که از اجرایی شدن توافق هسته‌ای می‌گذرد، ایران به تعهداتش عمل کرده است؟ آژانس بین‌المللی این موضوع را تائید می‌کند. ایران به این سازمان اجازه داده است که هر سایتی که مورد نظرش است را مورد بازرسی قرار دهد و این شامل مواردی که در توافق مجاز نبودند هم می‌شود. بازرسان، سیستم‌های الکترونیک و زنجیره غنی‌سازی را بازرسی کردند.

آژانس تاکید دارد که هیچ کشوری را تاکنون تا این حد مورد بازرسی قرار نداده است و همانطور که گروه بحران جهانی به آن اشاره دارد، ترامپ نخستین رئیس‌جمهور آمریکا در بیش از 2 دهه گذشته است که در دوران او نگرانی درباره توان ایران در ساخت سلاح هسته‌ای وجود نخواهد داشت.

مطمئنا بسیاری امیدوار بودند که این توافق می‌تواند روابط ایران با کشورهای همسایه و آمریکا را به طور قابل توجهی گسترش دهد اما این چنین نشد. توافق پنجره‌ای دیپلماتیک برای ثبات منطقه ایجاد کرد اما این فرصت از دست رفت. جنگ در سوریه و یمن ادامه دارد از طرفی تنش میان عربستان سعودی و ایران به نظر نمی‌رسد که به زودی پایان داشته باشد. در این میان روسیه هم به شکل مشهودی در حال مطرح کردن خود در منطقه است.

اما آنچه اهمیت دارد این است که این موضوع به برجام که به عنوان یک پیمان عدم اشاعه به آن پرداخته شده است، ارتباطی ندارد. با توجه به دیپلماسی منطقه‌ای در آن زمان موردی دیگر غیر ممکن بود اما با توجه به دوران جدید در زمان ترامپ، احزاب اروپایی باید مسئولیت خود را در زمینه برجام بر عهده بگیرند و باید هر چه زودتر ابتکار عملی در زمینه افزایش ثبات در منطقه داشته باشند.

روسیه و ترکیه در قزاقستان نشستی را برای حل و فصل تحولات سوریه ترتیب داده‌اند. این اقدام باید به عنوان گامی نخست در زمینه اعتمادسازی منطقه‌ای پیگیری شود. همه طرف‌ها باید از تمامی توان خود در راستای تحقق صلح به جای انتقاد از توافق هسته‌ای ایران به کار گیرند.

سخت است که شرایط کنونی را بدون توجه به برجام در نظر بگیریم. آن هم در حالی که عربستان سعودی می‌خواهد تا مداخله نظامی در یمن را پایان دهد اما چنین اقدامی آسان نیست. ایران هم برای انتخابات ریاست‌جمهوری آماده می‌شود و این در حالی است که «اکبر هاشمی رفسنجانی» رئیس جمهور اسبق این کشور و یکی از چهره‌های برجسته جمهوری اسلامی به تازگی از دنیا رفته است. ترکیه هم می‌خواهد از بحران سوریه دستاوردی داشته باشد که با توجه به سیاست‌های این کشور در زمینه کردها مفید باشد. روسیه  هم باید نظامیان خود را از سوریه خارج کند این اقدام اقتصاد این کشور را تحت تاثیر گذاشته است. از طرف دیگر اتحادیه اروپا همچنان باید با بحران پناهجویان دست و پنجه نرم کند.

سولانا که در ادواری دبیر کل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و وزیر خارجه اسپانیا بود در پایان نوشته است: «ترامپ باید به صورت جدی به منافع آمریکا و دیگر کشورهای منطقه توجه داشته باشد. اگر او چنین اقدامی صورت دهد متوجه می‌شود که به چالش کشیدن ثبات در منطقه می‌تواند به کابوسی بزرگ‌تر منتهی شود.»

انتهای‌پیام/