دهدشت غربی؛ توسعه‌ای که در عطش مانده است

به گزارش پایگاه خبری کهگیلویه، در نشست‌های شهرستانی و استانی بارها تأکید شده که توسعه و رونق کهگیلویه در گرو توجه جدی به بخش کشاورزی است؛ اما واقعیت نشان می‌دهد که در عمل، زیرساخت‌های لازم برای این بخش کمتر مورد توجه قرار گرفته و اثرگذاری آن بر اقتصاد منطقه همچنان محدود مانده است. نمونه روشن این فاصله میان گفتار و عمل را می‌توان در روند اجرای مهم‌ترین پروژه آبرسانی شهرستان مشاهده کرد؛ طرحی که قرار بود زمینه‌ساز اشتغال پایدار، رونق کشاورزی و خروج کهگیلویه از بن‌بست باشد.  

پروژه آبرسانی دهدشت غربی با وسعتی نزدیک به هفت هزار هکتار، از نظر خاک و ظرفیت کشاورزی بسیار مناسب ارزیابی شده است. با این حال، به دلیل ارتفاع بیشتر نسبت به رودخانه‌های اطراف و ماهیت تپه‌ماهواری زمین، تأمین آب و آبیاری در این منطقه با مشکلات جدی روبه‌روست. بررسی‌ها نشان داده از این اراضی، بیش از ۵۶۰۰ هکتار قابلیت کشت دارد و برای رونق کشاورزی آن دست‌کم پنج متر مکعب آب در ثانیه نیاز است. در طرح پیش‌بینی شده، تأمین آب برای بیش از ۳۳ هزار هکتار به روش تحت فشار و حدود ۲۳ هزار هکتار دیگر به شیوه ثقلی صورت گیرد.  

کلنگ آغاز این پروژه در سال ۱۳۸۹ با هدف آبیاری ۵۵۰۰ هکتار از اراضی غرب دهدشت و ایجاد اشتغال برای حدود شش هزار نفر به زمین زده شد. آن زمان، امید به آبادانی و توسعه در دل کشاورزان و جوانان منطقه زنده شد؛ اما کندی پیشرفت پروژه به حدی بوده که بسیاری معتقدند بهره‌برداری آن به نسل‌های آینده خواهد رسید.  

تجربه‌های تلخ پروژه‌های فراموش شده همچون سیمان سپو، نیروگاه پادوک و پتروشیمی دشت مازه نیز باعث شده مردم نسبت به تحقق وعده‌ها بی‌اعتماد شوند. پروژه آبرسانی دهدشت غربی نیز سه سال پس از آغاز، به دلیل معارضات محلی و مشکلات تأمین لوله در دوره‌ای طولانی تعطیل شد. پیمانکار اعلام کرده بود همین مسئله موجب کاهش ۵۰ درصدی پیشرفت مالی طرح شده است.  

این پروژه در دهه ۹۰ با اعتباری حدود ۴۵ میلیارد تومان قابل تکمیل بود، اما به دلیل تخصیص‌های قطره‌چکانی و دیگر موانع اجرای کار اکنون به مرحله‌ای رسیده که برای تکمیل آن چندین برابر این رقم نیاز است. آبرسانی به روستاهای لیر بزرگ، لیر کوچک و حوزه چنگلوا که بخشی از طرح محسوب می‌شوند، امروز به عنوان قدیمی‌ترین پروژه نیمه‌تمام شهرستان شناخته می‌شود.  

اگرچه در دو سال اخیر برای مدتی کوتاه سرعت اجرای طرح افزایش یافت، اما دوباره در ایستگاه متوقف مانده و پیشرفت آن روند لاک‌پشتی را دنبال می‌کند. 

دهدشت غربی؛ زمین‌های تشنه و وعده‌های نیمه‌تمام  

پروژه‌ی آبرسانی به زمین‌های دهدشت غربی سال‌هاست در صدر وعده‌های مسئولان قرار دارد، اما همچنان در مرحله‌ی «قول» باقی مانده و به «عمل» نرسیده است. کشاورزان این منطقه هر روز با چشم‌انتظار باران و بی‌پاسخ ماندن وعده‌ها، زمین‌های خشک خود را می‌نگرند.  

این پروژه نه یک طرح عمرانی معمولی، بلکه شریان حیاتی برای توسعه‌ی کشاورزی و امنیت غذایی منطقه است. با وجود تخصیص بودجه‌های متعدد و اعلام زمان‌بندی‌های مختلف، هنوز خبری از بهره‌برداری نیست. هر روز تأخیر در اجرای این طرح، یعنی عقب‌نشینی در مسیر توسعه و محرومیت بیشتر برای مردمی که تنها سرمایه‌شان زمین و آب است. 

طرح ملی تأمین و انتقال آب اراضی دهدشت غربی از رودخانه مارون، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های عمرانی و کشاورزی استان کهگیلویه و بویراحمد، در سال ۱۳۸۷ کلنگ‌زنی شد اما از خرداد ۱۳۹۰ عملیات اجرایی آن آغاز شد. هدف اصلی این طرح، تأمین حدود ۴۹ میلیون مترمکعب آب برای آبیاری بیش از ۵۵۰۰ هکتار از اراضی مرغوب در محدوده شهر سوق و روستاهای لیربزرگ، لیرکوچک، چنگلوا و بوا بوده است.  

این پروژه از همان ابتدا به‌عنوان طرحی ملی و امیدبخش برای توسعه کشاورزی منطقه مطرح شد؛ طرحی که می‌توانست زمینه اشتغال مستقیم و غیرمستقیم بیش از ۸ هزار نفر را فراهم کند و با رونق تولید، امنیت غذایی و مهاجرت معکوس، تحولی اساسی در اقتصاد و اجتماع شهرستان ایجاد نماید.  

با وجود این، روند اجرای پروژه طی سال‌های گذشته با فراز و نشیب‌های فراوان همراه بوده است. معارضات محلی، کمبود اعتبارات، خشکسالی و کاهش دبی رودخانه مارون، تأمین‌نشدن به‌موقع تجهیزات و تغییر پیمانکاران، همگی موجب کندی و فرسایشی شدن طرح شدند. به‌رغم اهمیت حیاتی آن، پیشرفت فیزیکی پروژه پس از گذشت بیش از یک دهه هنوز کمتر از ۴۰ درصد است و همین امر موجب نگرانی و انتقاد فعالان اجتماعی، مذهبی و مسئولان محلی شده است.

این طرح تحول‌ساز حوزه کشاورزی با چالش‌های زیادی مواجه شد. در یک بازه زمانی، کشاورزان پایین‌دست با نگرانی از برداشت آب و شوری زمین‌هایشان مانع اجرای طرح شدند. آنان معتقد بودند برداشت آب از رودخانه مارون موجب خسارت به کشت برنج و محصولاتشان خواهد شد.

ایرج کاظمی جو در گفتگو با خبرنگار کهگیلویه با اشاره به روند فرسایشی اجرای طرح آبرسانی به زمین‌های دهدشت غربی، گفت: تکمیل این طرح را نیازمند توجه مسئولان استانی است.

وی با بیان اینکه این طرح در سال ۱۳۹۰ کلنگ زنی شد، اظهار کرد: حالا بعد از ۱۴ سال این طرح کمتر از ۴۰درصد پیشرفت فیزیکی دارد و واقعیت این است که فرسایشی شدن پروژه بر اهداف پیشبرد خلل ایجاد کرده است.

فرماندار کهگیلویه با بیان اینکه پروژه از اهمیت خاص برخوردار است، افزود: بر همین اساس استاندار، نماینده مردم در مجلس و آب منطقه‌ای آن را در اولویت پروژه‌های شهرستان قرار دادند.

وی بیان کرد: امسال ۸۰ میلیارد تومان از محل توازن به پروژه اختصاص یافته که امیدواریم با همت همه متولیان به نتیجه برسد. این اعتبار می‌تواند پروژه را به جلو سوق دهد و اتفاق خوشایندی است.

وی با بیان اینکه مهمترین بحران، بحران آب است، تصریح کرد: اگر پروژه آبرسانی به دهدشت غربی به سرانجام برسد منفعت‌های خوبی داشته و زمین‌ها آبیاری و اشتغالزایی ایجاد خواهد شد.

سال 89 کلنگی با هدف تأمین آب اراضی دهدشت غربی بر زمین زده شد و حرف از اشتغالزایی 6 هزار نفر، آبیاری 5500 هکتار از اراضی حومه غربی و عمران آبادانی در شهرستان با راه‌اندازی این پروژه مهم جرقه نوری در دل‌های تاریک جوانان جویای کار و کشاورزان زده شد؛ اما به نظر می‌رسد سرعت لاک‌پشتی این پروژه بهره‌برداری از آن را به نوادگان نسل منتظر می‌رساند.  

رئیس امور آب کهگیلویه در گفت‌وگو با «کهگیلویه» درباره تازه‌ترین وضعیت این پروژه گفت: «با توجه به خشکسالی و دبی پایین رودخانه مارون و شرایط کشاورزان پایین‌دست، مصلحت شد از زمان کشت برنج تا برداشت آنها در قسمت بند انحرافی پروژه تعطیل باشد. اما از تاریخ ۲۰ آبان‌ماه پروژه در همه جهات به‌طور جدی فعال شده است.

هادی خاضعی افزود: این طرح که در سال ۱۳۹۰ کلنگ‌زنی شد، به دلیل مشکلات متعدد از جمله فسخ قرارداد پیمانکار قبلی (شرکت جهاد نصر) پیشرفت مطلوبی نداشت. پس از برگزاری مناقصه جدید، قرارگاه خاتم‌الانبیاء (مؤسسه فجر) از خرداد ۱۴۰۱ به‌عنوان پیمانکار جدید انتخاب شد و عملیات اجرایی با روند مناسبی آغاز گردید.  

وی در خصوص جزئیات پروژه، بیان کرد: پروژه شامل سد (بند) انحرافی، دو ایستگاه پمپاژ، دو خط لوله انتقال با سایزهای ۱۰۰۰ و ۱۴۰۰ میلی‌متر به طول ۱۱ و ۱۴ کیلومتر، یک مخزن مکش و دو مخزن ذخیره با ظرفیت‌های ۱۵ هزار و ۲۷ هزار مترمکعب  است.

خاضعی در پاسخ به اینکه پروژه در حال حاضر در چه وضعیتی قرار دارد، افزود: بخشی از مسیر خط انتقال لوله‌گذاری شده و مخزن مکش تکمیل شده است. پیمانکار در حال حاضر در بخش‌های تخلیه رسوب بند انحرافی، ایستگاه پمپاژ اولیه و ثانویه، ساختمان پست برق و سوله ایستگاه پمپاژ ثانویه فعال است. 

وی بیان کرد: در سال جاری نیز قریب به ۳۰۰ میلیارد ریال از ردیف بودجه ملی و محل توازن به این طرح اختصاص یافته است.  

با وجود اهمیت گسترده اقتصادی و اجتماعی طرح آبرسانی دهدشت غربی، روند اجرای آن طی سال‌های گذشته با مشکلاتی همراه بوده است. اکنون با ورود پیمانکار جدید و تخصیص اعتبارات، امید می‌رود پروژه با سرعت بیشتری پیش برود و به سرانجام برسد؛ طرحی که می‌تواند زمینه‌ساز رونق کشاورزی، اشتغال‌زایی و توسعه پایدار در منطقه باشد.  

مطالبه‌ی اصلی مردم روستاهای حومه غربی که بیش از 14 سال است چشم‌انتظار تکمیل طرح هستند، روشن است. 

آنها حق دارند شفاف‌سازی درباره روند پیشرفت پروژه و هزینه‌های انجام‌شده و زمان دقیق بهره‌برداری و پایان بلاتکلیفی را بدانند. 

رسانه «صبح زاگرس» این مطالبه را زنده نگه داشته و اجازه نمی‌دهد پروژه‌ی آبرسانی دهدشت غربی به سرنوشت طرح‌های فراموش‌شده دچار شود. صدای مردم باید شنیده شود؛ صدایی که می‌گوید فرسایشی شدن پروژه بس است، به دشت‌ها آب برسانید. 

انتهای خبر/